Centrum

Centrum en binnenring
Centrum: Bongerd, Promenade, Saroleastraat, Oranje Nassaustraat, Dautzenbergstraat, Honigmannstraat, Schinkelstraat

Binnenring: Burg. Van Grunsvenplein, Geerstraat, Laanderstraat, Eikenderveld, Stationsplein, Stationsstraat, Willemstraat, Wilhelminaplein,
Pancratiusstraat, Pancratiusplein, Dr. Poelsstraat, Geleenstraat

Heerlen 2003.

De markt is het levende centrum van de stad. In Heerlen is de markt op de Bongerd, het eerste officiële marktplein in Heerlen. Het werd aangelegd tijdens WO I op de toenmalige Prins Hendriklaan, waarlangs tot 1901 een vieze poel lag, een overblijfsel van de middeleeuwse gracht om het fort Heerlen.

Het meest nadrukkelijke centrum van de winkelstraten is het kruispunt van De Bongerd en de Promenades met de Saroleastraat.
Het V&D gebouw werd in 1961 geopend als Grand Bazar. V&D is er sinds 2017 uit, zoals uit alle gebouwen die het bedrijf in Nederland runde. In Heerlen is dit pand nu in gebruik genomen door H&M.

Voorm. apotheek Claessens is in 1918 gebouwd naar ontwerp van ir. Klijnen.

Glaspaleis Schunck werd geopend in 1935. Het was de volksnaam voor ”Modehuis Schunck”.Het werd gebouwd in opdracht van Peter Joseph Schunck (1873-1960) en ontworpen door architect F. Peutz, die er een ”gestapelde marktplaats” van maakte. Het werd voor het eerst verbouwd in 1973, maar toen voorzien van ramen met donker glas, waardoor de doorzichtigheid van het gebouw verloren ging. In 1995 werd het aangewezen als beschermd monument en daarna opnieuw gerestaureerd. Op 1 september 2003 werd het heropend na een 30 miljoen euro kostende restauratie o.l.v. Wiel Arets en Jo Coenen

Schunck en textiel.
In Kettenis in Duitsland had Nicola Severin Schunck een weversbedrijf. Eén van zijn 6 zonen, Arnold, werd geboren in 1842. Hij werd ook wever en trouwde in 1873 met Anna Küppers. Zij verhuisden in 1874 met hun zoon van 1 jaar (Peter Joseph) naar de Schram, de huidige Willemstraat, in Heerlen. Arnold begon daar een weverijtje en Anna een winkel in wollen stoffen en kruiden. In de weverij werd het werk verricht door weesjongens van monseigneur Savelberg. In 1882 verhuisden ze naar een pand aan het Kerkplein.
In 1885 was het gedaan met de weverij toen Savelberg besloot dat de weesjongens niet meer bij Schunck mochten werken.
Schunck richtte daarop zijn aandacht op het maken en verkopen van kleding, waarvoor hij de stoffen ergens anders inkocht. In 1900 werd een nieuwe winkel gebouwd en kort daarna kwam de mijnindustrie op gang. Arnold overleed in 1905 In 1935 was het ”Glaspaleis” klaar en ging de familie Schunck op de bovenste verdieping wonen.

Kunst op de Bongerd

Symbool voor de Heerlense markt is “D’r Maatbuul”, brons, Sjef Drummen, 1988.

Op de hoek van de Bongerd en de Pancratiusstraat staat “De Wachter”, brons, Twan Lendfers, 1990

Naast de Pancratiuskerk staat ”D’r Kueb va Hehle”, brons, 1971, Vera van Hasselt. Het beeld is gemaakt n.a.v. een novelle over een Heerlense soldaat in het leger van Napoleon, in 1883 in Heerlens dialect geschreven door Mathieu Kessels. Volgens de overlevering diende ”D’r Kueb”in de legers van Napoleon en raakte daar bevriend met de keizer. Terug in Heerlen werd hij beroemd door zijn, meestal opschepperige, verhalen over zijn avonturen.

Bongerd: Duivenbestrijding – beschildering trafohuisje.

De frituur heeft er in 2022 een etage bij gekregen.

Promenades

Kruising Promenade – Honigmannstraat

Straatversiering

“Zegelboom”, Hans Lemmens,2010. Weg

Struikelsteen, ter nagedachtenis aan Joodse stadsbewoners die hier woonden en in WO II werden gedeporteerd naar concentratiekampen

Zicht op de Pancratiuskerk tussen het Glaspaleis en de muziekschool

De gerestaureerde “Monsieur Jacques Plechtig” is teruggeplaatst op de Promenade. Het is een beeld van de burger-butler Jacques, gemaakt door Ludwig Oswald Wenckebach, brons, 1966

Nieuw bord in het centrum n.a.v. de coronacrisis.

Corona-wachtrij om op zondag een winkel binnen te kunnen ( Mei 2021).

Straatschildering Promenade

In 2023 is een begin gemaakt met de afbraak van de kopgebouwen.

Modezaak Schunck is overgenomen door mode- en meubelzaak Berden.

Voorm. Winkelcentrum “De Plu” zal worden gesloopt en worden vervangen door woningbouw. September 2019 “De Plu”, Schinkelkwartier Zuid, is veranderd in een stadspark met versieringen.

Foto van drie afgedankte Spaanse windhonden – Katja Huijsmans – 2021.

Toegevoegd strandterras onder de windhonden (juni 20021)

In 2022 is begonnen met de bouw van Schinkelkwartier-zuid en is het tijdelijke stadspark met alle versieringen helemaal verdwenen.

Saroleastraat / Oranje Nassaustraat / Dautzenbergstraat

De Saroleastraat is in 1907 aangelegd als verbindingsstraat tussen de Geleenstraat en het station. De straat is genoemd naar Henri Sarolea (1844-1900) Hij zorgde voor de aanleg van de spoorlijn Herzogenrath-Heerlen-Sittard in 1896. Hij was medeoprichter van de Oranje-Nassau mijnen, die met de ontginning van steenkool begonnen in 1899.

Gevels Saroleastraat/Dautzenbergstraat

Oranje Nassaustraat (aangelegd in 1903) met 3 gevels en een mozaïek van Theo Lenartz. De Dautzenbergstraat met een olifantje van Christel Lechner. Olifantjes als deze staan verspreid door de stad.

De Dautzenbergstraat is genoemd naar de in Heerlen geboren dichter Johan (Jan) , Michael Dautzenberg. Achter het kruisbeeld op de hoek van de Dautzenbergstraat en het Wilhelminaplein is een plaquette ingemetseld ter nagedachtenis aan hem. Hij woonde van 1808 tot 1830 in Heerlen en de rest van zijn leven in een plaatsje bij Brussel.

Minimannetjes in het centrum door Isaac Cordal (SP), vogels in de Saroleastraat e.a. Een waarschuwingsbord, mei 2020, Corona-crisis.

Honigmannstraat

De gebroeders Honigmann (Friedrich en Carl) waren mijningenieurs die, samen met Henri Sarolea en burgemeester Charles de Hesselle, de grondleggers zijn geweest van de particuliere mijnbouw in Heerlen.

Op de hoek van de straat staat een kunstwerk: “Phoenix”, staal, brons, natuursteen, Peter Crombach. 1995. Het stelt de mythische vogel Phoenix voor die verrijst uit zijn as, als de stad die na het sluiten van de mijnen aan een herrijzenis moest beginnen..

Ingang Corio center aan de Honigmannstraat.

Dit winkelcentrum werd gebouwd tussen 1995 en 1998 en geopend in maart 1998. Het bestaat uit 15.000 vierkante meter winkeloppervlakte, 61 woningen en een parkeergarage met 550 plaatsen.

Voor de ingang staat een groot kunstwerk: “Chi-Rho”, verzinkt staal, Jos Hermans, 2000.Het is zeven meter hoog en negen en een halve meter breed. De kunstenaar is bij het maken van het beeld uitgegaan van de historie van Heerlen en dan met name het Romeinse Coriovallum. In het geheel worden het verre en nabije verleden verenigd.De naam van het werk is afkomstig van een insigne dat bevestigd was aan een Romeinse helm uit 350-400 na C.Daarop stonden de Griekse letters X (Chi) en P (Rho). Constantijn de Grote had dit teken op alle helmen van zijn officieren laten plaatsen als symbool van overwinning en brengers van cultureel en historisch erfgoed.De hoofdvorm in de top van het kunstwerk stelt links en rechts een bootvorm voor en in het midden helmachtige vormen van uitstappende Romeinse soldaten. De Romeinen gebruikten die boten in de beekdalen van Coriovallum.De voet heeft de vorm van een mijnschacht, als eerbetoon aan de mijnen.

Villa Duysens op nr. 59, neoclassistische stijl, Jan Stuyt. 1919. Duysens was veearts.

Muurschildering – Getting up -Swet Boogie (DK) en CMP ONE (DK).

De nummers 51 en 52, tweelingwoningen die danig aan onderhoud toe zijn.

Voorm. Postkantoor, 1935

Muurschildering – Kleur is ons wapen – Lokale kunstenaars (weg).

Muurschildering: “De koolpiet”, Collin van der Sluys.